آزمون بیناییآزمون بینایی، یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی بوده و به معنای آزمونی است که به سنجش توانایی مربوط به حس بینایی می‌پردازد. برای سنجش توانایی‌های مربوط به حس بینایی، آزمون‌های متعددی طراحی شده است که هر کدام، یک توانایی خاص را اندازه‌گیری می‌کنند. در این مقاله بعد از بیان ضرورت این آزمون‌ها به بررسی برخی از آزمون‌ها و دستگاه‌ها در این زمینه می‌پردازیم. ۱ - مقدمهمردم برای موفقیت در شغل و حرفه خود، نیازمند توانایی حسی خوب مربوط به آن اندام یا لااقل بخشی از کارکردهای آن می‌باشند. یکی از این توانایی‌ها، حس بینایی است. برای سنجش توانایی‌های مربوط به حس بینایی، آزمون‌های متعددی طراحی شده است که هر کدام، یک توانایی خاص را اندازه‌گیری می‌کنند. بعضی از این آزمون‌ها به منظور سنجش توانایی‌های حسی کارکنان سازمان‌ها، در دو مرحله قبل از استخدام و در طول خدمت انجام می‌گیرند. از آنجا که توانایی‌های حسی در طول زمان و با افزایش سن کاهش می‌یابند، نتایج این آزمون‌ها می‌تواند منجر به مراجعه به پزشک و بازیابی سلامت و توانایی حسی فرد در صورت کاهش آنها شود. در بعضی موارد نیز نتایج این آزمون‌ها منجر به تغییر شغل فرد می‌گردد که جهت جلوگیری از کاهش خدمات و به‌خصوص سوانح کار، ضرورت پیدا می‌کند. [۱]
مقدمی‌پور، مرتضی، روان‌شناسی کار، ص۸۸ -۹۱، تهران، مهربان، ۱۳۸۷، چاپ ششم.
۲ - مقیاس اسنلنمقیاس اسنلن، نمونه‌ای از آزمون‌های ویژه اندازه‌گیری دقت بینایی است. دقت بینایی ۲۰/۲۰ به این معنا است که، شخص می‌تواند مثل فردی که چشم عادی و سالم دارد ردیفی از حروف را از فاصله ۶ متری بخواند. دقت بینایی ۴۰/۲۰ این معنا را دارد که، شخص می‌تواند از فاصله ۶ متری حروفی را بخواند که درشتی آنها در حدی است که یک فرد عادی آنها را از فاصله ۴۰ متری می‌خواند. در این مورد دقت بینایی شخص پایین‌تر از سطح بهنجار است. دقت بینایی ۱۰/۲۰ نمونه‌ای از دقت بینایی در سطحی بالاتر از بهنجار است و این معنا را دارد که، شخص می‌تواند از فاصله ۶ متری چیزی را بخواند که یک فرد عادی فقط از فاصله ۳ متری قادر به خواندن آن است. به این ترتیب، دقت بینایی بر حسب عملکرد یک فرد عادی اندازه‌گیری می‌شود. [۲]
اتکینسون، ریتاال و دیگران، زمینه روان‌شناسی، ج۱، ص۲۱۴، ترجمه محمدنقی براهنی و دیگران، تهران، رشد، ۱۳۷۷، چاپ دوازدهم.
این تست از یک صفحه سفید تشکیل شده که تعدادی حروف انگلیسی با درشتی و ضخامت متفاوت به رنگ سیاه روی آن نوشته شده است. از آزمودنی خواسته می‌شود که از فاصله ۷ متری، این حروف را هر بار با یک چشم بخواند. اندازه ریزترین حروفی که قادر است بخواند و همچنین فاصله او از صفحه که در اینجا ثابت است، معیار قدرت آزمودنی از لحاظ دقت و طرح‌بینی است. ۳ - آزمون سولزرآزمون سولزر، نمونه دیگری از آزمون‌های بینایی است. این تست برای سنجش بینایی افراد بی‌سواد به‌کار می‌رود. این تست متشکل از چند حلقه می‌باشد که قسمتی از آنها در جهات مختلف بریده شده است. آزمودنی باید بتواند جهت کمان‌ها را مشخص نماید. [۳]
مقدمی‌پور، مرتضی، روان‌شناسی کار، ص۹۲، تهران، مهربان، ۱۳۸۷، چاپ ششم.
۴ - آزمون‌های کوررنگیآزمونهای کوررنگی، نوع دیگری از آزمون‌های بینایی هستند. در این آزمون‌ها معمولا آزمودنی باید عددی را که با نقطه‌های رنگارنگ بر روی زمینه‌ای مرکب از نقطه‌های رنگارنگ نوشته شده، بخواند. رنگ‌ها به گونه‌ای انتخاب می‌شوند تا افرادی که نقص‌های گوناگونی از لحاظ تشخیص رنگ دارند، دچار اشتباه شوند. آزمون ایشی‌هارا، یکی از این آزمون‌هاست. این آزمون مخصوص سنجش قدرت تمیز رنگ‌هاست. با این آزمون مبتلایان به کوررنگی ناقص و کوررنگی کامل معلوم می‌گردند. آزمون ایشی‌هارا، تشکیل شده است از یکسری کارت با لکه‌های پراکنده رنگی که در وسط، عددی را نشان می‌دهد. افراد سالم قادر به خواندن این اعداد می‌باشند، در صورتی که افراد مبتلا به کوررنگی نمی‌توانند این اعداد را بخوانند. برای آزمون افراد بی‌سواد به جای اعداد از خطوط استفاده شده است. [۴]
اتکینسون، ریتاال و دیگران، زمینه روان‌شناسی، ج۱، ص۲۰۷، ترجمه محمدنقی براهنی و دیگران، تهران، رشد، ۱۳۷۷، چاپ دوازدهم.
[۵]
اتکینسون، ریتاال و دیگران، زمینه روان‌شناسی، ج۱، ص۲۱۲، ترجمه محمدنقی براهنی و دیگران، تهران، رشد، ۱۳۷۷، چاپ دوازدهم.
۵ - دستگاه استریوسکوپبرای سنجش توانایی ادراک عمق، از دستگاه استریوسکوپ که توسط بروستر هولمز ساخته شده است استفاده می‌شود. این آزمون بر این اساس است که آزمودنی در صورت سالم بودن، از پشت این دستگاه دو حرف F و L را منطبق بر هم و به‌صورت E می‌بیند، اما چنانچه مبتلا به لوچی چشم باشد دو حرف را مجزا و دور از هم مشاهده می‌کند. دستگاه استریوسکوپ پولفریک و همچنین دستگاه دیپلوسکوپ رمی نیز به همین منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد. [۶]
مقدمی‌پور، مرتضی، روان‌شناسی کار، ص۹۴، تهران، مهربان، ۱۳۸۷، چاپ ششم.
۶ - پانویس
۷ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «آزمون بینایی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۶/۱۶. رده‌های این صفحه : آزمون‌های روانی | روان‌سنجی | روان‌شناسی بالینی | مباحث روان‌شناسی | مشاوره و راهنمایی
|